W niedalekiej odległości od Zbąszynka znajdują się dwa unikatowe na skalę światową zabytkowe kościoły drewniane. W Kosieczynie możemy podziwiać jedną z najstarszych świątyń w Europie o zachowanym sosnowym zrębie z końca XIV wieku, natomiast w pobliskiej Chlastawie należy odwiedzić najstarszy z zachowanych na terenie historycznej Wielkopolski zborów protestanckich wybudowany w 1637 roku.
Obecnie oba kościoły przynależą do sąsiadujących ze sobą parafii rzymskokatolickich. Pierwszy do parafii pw. św. Szymona i Judy Tadeusza, drugi do parafii p.w. Macierzyństwa NMP w Zbąszynku.
W 2014 roku staraniem obu proboszczów – ks. Jerzego Kordiaka i ks Zdzisława Przybysza przy wsparciu finansowym Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Lubuskiego Konserwatora Zabytków, Gminy Zbąszynek i Niemiecko-Polskiej Fundacji Ochrony Zabytków Kultury z funduszy 2014 Republiki Federalnej Niemiec przeprowadzono pierwszy etap prac konserwatorskich, tj. Chlastawa, kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny (XVIIw.); prace zabezpieczające i ratunkowe przy pokryciu dachowym kościoła.
Historia świątyni w Chlastawie sięga XV wieku, kiedy to w 1493 roku właściciele dóbr Samsończycy wznieśli pierwszą świątynię drewnianą, a niespełna dwadzieścia lat później w 1510 roku kościół ten przyłączono do parafii kosieczyńskiej. W 1637 roku po pożarze XV-wiecznego kościoła na jego miejscu staraniem gminy ewangelickiej wybudowano zbór, który w swej zasadniczej formie istnieje do dnia dzisiejszego. W 1690 roku dobudowano dzwonnicę, tak charakterystyczną dla wszystkich, którzy współcześnie przemierzają drogę ze Zbąszynia do Zbąszynka wiodącą obok świątyni w Chlastawie. W 1692 roku dobudowano zakrystię, a w trakcie remontu w latach 1907 – 11 mocno przekształcono bryłę świątyni, dostawiając od zachodu wysoką wieżę, a od południa aneks transeptu.
Budynek zachował jednak swój charakter. Jest orientowany o prostym jednonawowym układzie przestrzennym, o bryle rozczłonkowanej, o osiowym, addycyjnym układzie ze wschodu na zachód. Kościół został wybudowany w konstrukcji szkieletowej wypełnionej gliną, od zewnątrz szalowany deską, a od wewnątrz pokrytyy tynkiem wapienno-piaskowym. Wchodząc do środka, warto zwrócić uwagę na unikalną konstrukcję dachową opartą na jednym słupie dźwigającym wysoki dach o nachyleniu połaci 58 stopni i rozpiętości 6,5 m. Od wewnątrz dodane zostało pozorne sklepienie, bogato dekorowane malowanymi ornamentami przykrywające właściwą więźbę dachową. Nad prezbiterium można podziwiać płaski strop z malowanym kartuszem na tle nieba w otoczeniu uskrzydlonych główek anielskich i muzykujących aniołów.
Od czasów ostatniego dużego remontu na początku XX wieku, kościół nie przechodził kompleksowych prac konserwatorskich, dlatego stan techniczny poszczególnych elementów budynku pozostawiał wiele do życzenia. Więźba dachowa miejscowo była porażona przez szkodniki drewna – owady. W dachu występowały liczne nieszczelności.
Głównym celem zadania była ochrona i zachowanie materialnego dziedzictwa kulturowego. Podjęcie natychmiastowych prac ratunkowych przy gontowym pokryciu dachowym świątyni stało się koniecznością chwili ze względu na zły stan zachowania dachu i niezbędne zabezpieczenia bogactwa polichromii wewnątrz kościoła przed dalszym niszczeniem na skutek nieszczelności dachu.
Zadanie objęło prace w obrębie dachu nad zakrystią, nawą główną i wieżą: rozebranie nieszczelnego pokrycia gontem, dezynfekcja i odgrzybienie elementów konstrukcji dachu, miejscowa impregnacja osłabionych partii drewna, konserwacja i rekonstrukcja elementów konstrukcyjnych, flekowanie, deskowanie tradycyjne przykryć, impregnacja metod kąpieli desek, łat i listew w impregnatach, ołacenie połaci dachowych łatami, zabezpieczenie ognioochronne konstrukcji, wymiana elementów drewnianych, osadzenie okien w połaci dachu, impregnacja gontów, pokrycie dachu gontem łupanym podwójnie, wykonanie i zawieszenie rynien drewnianych oraz wykonanie nowej instalacji odgromowej.
Przeprowadzone prace jedynie zabezpieczyły niezwykle cenny budynek od góry, od strony dachu i stanowią pierwszy krok do zapewnienia zabytkowi pełnego bezpieczeństwa i przywrócenia ogromnych walorów estetycznych i artystycznych. Celem miejscowej społeczności jest kompleksowa renowacja świątyni pozwalająca stworzyć z Chlastawy obowiązkowy punkt, po pobliskim Kosieczynie i Klępsku, na trasie wszystkich wycieczek zwiedzających zachowane skarby architektury drewnianej.
—
Opr./fot. Anna Podolak
